Verhoogt de ‘nageldroger’ het risico op huidkanker?
Voor het uitharden van gellak of gelnagels heb je de keuze uit een UV-lamp of een LED-lamp. In de volksmond wordt een uithardingslamp ook wel een nageldroger genoemd. Hoewel de namen anders doen vermoeden zenden ze beide UVA-straling uit. Er zijn signalen dat het gebruik van nagellampen door UVA-straling het risico op huidkanker verhogen. Wat laat de wetenschappelijke literatuur zien en welke conclusie kan daaruit getrokken worden?
We weten dat ultraviolette (UV) straling niet goed is voor de huid. In het slechtste geval leidt het tot kanker. Er zijn echter drie verschillende soorten UV-straling (UVA, UVB en UVC), die niet hetzelfde effect op de huid en het risico op kanker hebben. Met name UVB-straling verhoogt het risico op huidkanker. UVA-straling doet dat ook, maar in mindere mate. De lampen in nageldrogers maken gebruik van UVA-straling. Ze bevatten een speciale coating aan de binnenkant die de meeste UVB-straling eruit filtert. Metingen laten veelal dan ook niet-detecteerbare hoeveelheden UVB-straling zien. Verhogen nageldrogers dan het risico op huidkanker? Om die vraag te beantwoorden is het goed om te weten wat UVA-straling precies is en dat er verschillende soorten onderzoek zijn waarvan het bewijs niet even sterk is.
Wat is ultraviolette-straling?
Wanneer elektrische lading zich voortbeweegt ontstaan er elektromagnetische golven. Radiogolven, infrarood licht, ultraviolet licht, zichtbaar licht, röntgenstraling en gammastraling zijn vormen van dergelijke elektromagnetische golven. Alle soorten elektromagnetische golven samen noemen we het elektromagnetisch spectrum (zie afbeelding 1). De verschillen zitten in de frequentie en de lengte van de golven. Naarmate de golflengte afneemt neemt de energie die erin zit af.
Afbeelding 1: Elektromagnetisch spectrum met daaronder een weergave van de golflengte die erbij hoort. Golflengte van licht wordt weergeven in nanometers (nm).
Ultraviolette straling zit tussen het zichtbare licht en röntgenstraling in (100-400 nm). De golflengte is korter dan die van zichtbaar licht, maar langer dan die van röntgenstraling (280 nm-400 nm). Ongeveer 90% van de UV-straling die de aarde bereikt is UVA-straling (315–400 nm). Dit soort straling kan diep de huid binnendringen en de lagere huidlagen beschadigen. UVA-straling veroorzaakt huidveroudering en een bruine huid, maar het leidt niet direct tot DNA-schade. Indirect is dat wel mogelijk door de vorming van reactieve zuurstofverbindingen (ROS) die het DNA kunnen beschadigen. De resterende 10% van de UV-straling die de aarde bereikt is UVB-straling (280–315 nm). Dit soort straling dringt door de opperhuid heen en kan makkelijker dan UVA-straling het DNA beschadigen wat tot huidkanker kan leiden. Dat komt omdat het DNA-molecuul ongeveer dezelfde afmeting heeft als de golflengte van UVB-straling. Er is ook nog UVC-straling (100-280 nm) maar die wordt volledig door de ozonlaag tegengehouden (zie afbeelding 2). Maar goed ook, want deze straling is erg schadelijk voor de huid en ogen. UVC-straling kan ook kunstmatig worden opgewekt. Het wordt dan gebruikt om bijvoorbeeld oppervlakten, vloeistoffen en circulerende lucht te desinfecteren van bacteriën en virussen, waaronder het coronavirus [1].
Afbeelding 2: Verschil tussen UVA-, UVB- en UVC-straling in het huiddoordringende vermogen.
Zowel blootstelling aan UVA- als UVB-straling wordt internationaal als kankerverwekkend voor mensen aangemerkt [2]. Het is echter de dosis en de gevoeligheid van iemand die bepaalt of kanker zich ontwikkelt. Anders zou iedereen die buiten in de zon heeft gelopen huidkanker krijgen. Het is dus zeker niet vanzelfsprekend dat een nagellamp bij normaal gebruik huidkanker veroorzaakt.
Niet iedere studie levert even sterk bewijs
Om te achterhalen of het gebruik van de nagellamp het risico op huidkanker verhoogd is onderzoek nodig. Er zijn echter verschillende soorten onderzoek en die hebben niet allemaal dezelfde bewijskracht. Het is dus niet zo dat wanneer één studie iets aantoont we er zonder meer vanuit kunnen gaan dat dit waar is. En bij voorkeur moeten vergelijkbare resultaten in meerdere studies gevonden worden. Er bestaat een piramide waarin dit duidelijk wordt gemaakt (zie afbeelding 3). Ruwweg kun je zeggen dat je met meer zekerheid iets over de resultaten kunt zeggen wanneer het soort onderzoek hoger in de piramide staat.
Afbeelding 3: De piramide van bewijskracht.
Van reageerbuisstudies tot patiënten-onderzoek
Onderaan in de piramide staat reageerbuisonderzoek (in vitro). Daarin wordt gewerkt met (dierlijke of menselijke) cellijnen in petrischaaltjes. De resultaten daarvan zijn niet te vertalen naar levende organismen zoals de mens. Van blootstelling aan UV-straling weten we bijvoorbeeld dat de huid zich daaraan aanpast door zich te verdikken en bruiner te worden. Het vormt als het ware een beschermlaag tegen volgende blootstellingen. Daarboven in de piramide komt dieronderzoek, vaak met knaagdieren zoals muizen en ratten. Er wordt dan wel gekeken naar een levend organisme, maar een muis is geen mens. Voor onderzoek naar kanker is dieronderzoek wel waardevol omdat daar door ethische redenen meer getest mag worden dan bij mensen. Ongeveer op de helft staat patiëntonderzoek en patiënt-controleonderzoek. Er wordt dan bij één of een serie patiënten met een ziekte (huidkanker) gekeken welke leefstijlfactoren in het verleden een relatie hebben met de ziekte. Dat kan met en zonder controlegroep. Dit soort onderzoek kan tot ontdekkingen leiden, maar het heeft een beperkte betrouwbaarheid. Mensen kunnen namelijk door de ontwikkeling van de ziekte hun eet- en leefpatroon hebben aangepast. Bepaalde factoren die gevonden worden zijn dan het gevolg van de ziekte en niet de oorzaak.
Van observationele studies tot meta-analyses
Meer bruikbaar om adviezen op te baseren zijn observationele cohortstudies en interventiestudies. Die staan dan ook meer in de top van de piramide. Bij observationele cohortstudies worden grote groepen mensen (een cohort) gedurende vele jaren gevolgd waarbij ze regelmatig vragenlijsten invullen. Er kan dan gekeken worden of er een relatie is tussen een bepaalde leefstijlfactor (gebruik van een nagellamp) en een ziekte (huidkanker). Een nadeel hiervan is dat verschillende andere factoren de relatie kunnen verstoren en dat mensen (bewust of onbewust) niet eerlijk zijn. Interventie-onderzoek met een controlegroep wordt daarom als gouden standaard gezien. Eén groep mensen krijgt dan een behandeling (interventie) en een andere groep niet. Wanneer de groep groot genoeg is en de studie goed wordt uitgevoerd is aannemelijk dat de verschillen die tussen de groepen gevonden worden door de behandeling veroorzaakt worden. Opgemerkt moet wel worden dat er ook binnen cohortstudies en interventiestudies kwaliteitsverschil is, afhankelijk van onder andere het aantal deelnemers, de studieduur, de gebruikte meetapparatuur, etc. In het topje van de piramide staan de systematische literatuurstudies en meta-analyses. Daarin worden alle studies over een onderwerp geanalyseerd en wanneer mogelijk samengevoegd tot één uitkomstmaat. Dat zijn meestal allemaal cohortstudies of allemaal interventiestudies. De kwaliteit van zo’n meta-analyse is afhankelijk van de kwaliteit van de afzonderlijke studies die erin zijn meegenomen.
Opmerking: bij de bewijskracht van een studie moet ook rekening worden gehouden met de uitkomst waarnaar gekeken is. De ene studie kan bijvoorbeeld gekeken hebben naar de uitzending van UVA- en UVB-straling en de andere studie naar DNA-schade in menselijke cellen. De eerste studie kan een nog zo hoge bewijskracht hebben, als uitkomst is er niet naar DNA-schade en de ontwikkeling van kanker gekeken. Daar kunnen dus ook geen conclusies over getrokken worden.
Onderzoek naar nageldrogers en het risico op kanker
Richtlijnen en adviezen wil je bij voorkeur baseren op resultaten uit interventiestudies. Die hebben immers een hoge bewijskracht. Dat is helaas niet altijd mogelijk. Het is bijvoorbeeld ethisch niet verantwoord om mensen jarenlang verschillende hoeveelheden sigaretten te laten roken om dan te kijken wanneer en bij welke hoeveelheid sigaretten er longkanker optreedt. Iedere behandeling met enig risico op kanker zal daarom niet door de ethische toetsingscommissie komen. Bij nagellampen speelt dit probleem ook. Daarnaast ontbreken er dierstudies en cohortstudies. Dergelijke studies worden meestal ook gebruikt om van een bepaalde stof of behandeling het risico op kanker te beoordelen.
Het onderzoek naar nagellampen en het risico op huidkanker gebaseerd op [3-13]:
- Niet klinisch onderzoek met berekeningen op basis van de blootstelling aan UVA-straling. Dat geeft een theoretisch risico dat niet goed naar de praktijk toe te vertalen is.
- Casusonderzoek waarin een relatie is gevonden tussen het gebruik van een nagellamp en huidkanker. Dit zijn zeldzame individuele gevallen en hebben een lage bewijskracht.
- Reageerbuisonderzoek (in vitro) waarin mutaties optreden in cellen na blootstelling aan nagellampen. Dit kan mechanismen blootleggen, maar de resultaten zijn niet goed naar de mens toe te vertalen.
Deze studies samen suggereren dat er een (vaak klein) verhoogd risico op huidkanker is. Maar of er in de praktijk daadwerkelijk een verhoogd risico is, wanneer dit optreedt en hoe groot het risico dan is, is onduidelijk. Op basis van het beschikbare onderzoek kunnen daar geen uitspraken over worden gedaan. Wetenschappelijk onderzoek heeft zo zijn beperkingen en daar moeten we eerlijk over zijn.
Een mutatie is nog geen kanker
Het lichaam van een volwassen mens is opgebouwd uit ongeveer 37.000.000.000.000 cellen [14]. Die zien er niet allemaal hetzelfde uit en hebben ook niet allemaal dezelfde functie. Een zenuwcel heeft bijvoorbeeld een andere vorm en functie dan een huidcel. Ons lichaam maakt continu nieuwe cellen aan om te groeien en om dode cellen te vervangen. Dat gebeurt door celdelingen waarbij een kopie van de cel wordt gemaakt. De regie van al die celdelingen zit in het DNA van iedere cel.
Het kopiëren van het DNA gaat bijna altijd goed, maar niet altijd. Soms sluipen er foutjes (mutaties) in het kopieerproces. Dat gebeurt dagelijks (1 op 10.000 celdelingen) en is niet meteen zorgwekkend want het lichaam heeft mechanismen om die mutaties te repareren. Bovendien kunnen mutaties ook onschadelijk en zelfs voordelig zijn (dankzij mutaties is er evolutie). Schieten de reparatiemechanismen tekort dan kan er ongecontroleerde celgroei plaatsvinden die niet te remmen is: kanker. Kanker ontstaat niet meteen. Het proces van de eerste mutatie tot kanker is een langdurig en ingewikkeld proces.
Behalve door spontane mutaties in het DNA tijdens celdelingen kunnen ook externe factoren het risico op kanker verhogen. Bijvoorbeeld door ongezond te eten, te roken, infectieziekten, asbest en blootstelling aan UV-straling. Ook dit gebeurt niet van de ene op de andere dag.
Conclusie en aanbevelingen
Alles bij elkaar is er geen sterk bewijs dat nagellampen het risico op huidkanker verhogen, maar het is niet uit te sluiten. Het onderzoek dat ernaar gedaan is, heeft daarvoor teveel beperkingen. Dit zal overigens afhankelijk zijn van de duur en frequentie van de behandeling en mogelijk ook het type lamp (aantal lampen en het wattage). Meer en beter onderzoek is nodig voordat stelligere conclusies getrokken kunnen worden.
Afhankelijk van het soort huidkanker en het stadium zijn de vooruitzichten meestal goed. Het woord kanker boezemt bij veel mensen echter angst in waarbij geen enkel risico acceptabel is. Toch zijn er veel mensen die alcohol drinken, bewerkt vlees eten, roken, onverstandig zonnen en de zonnebank gebruiken waarvan het bewijs sterker is dan van de nagellamp dat je daarmee het risico op kanker verhoogt [15-18].
Wat het bij nagellampen moeilijk maakt, is dat het bewijs niet sterk is en wanneer er een verhoogd risico wordt gevonden het onduidelijk is vanaf hoeveel behandelingen en hoe groot dat risico dan is. Op basis van de juiste informatie is het een individuele afweging om wel of geen gebruik te maken van de nagellamp/ Het KWF geeft aan [19]:
“Wil je minder risico lopen op kanker dan is het beter om het gebruik van deze apparaten te beperken of ze niet te gebruiken. Er is meer wetenschappelijk onderzoek nodig om erachter te komen hoeveel het risico op kanker door het gebruik van deze apparaten precies verhoogd is en of je uv-nagellakdrogers veilig kunt gebruiken als dat maar een paar keer per jaar is.”
Ben je nagelstylist en wil je maatregelen nemen? Of maakt je klant zich zorgen over mogelijke risico’s? Aanvullende adviezen zijn:
- Gebruik een zonnebrandcrème (factor >30) of handschoenen zonder vingers.
- Zoals altijd is het verstandig om regelmatig je huid waar de zon op schijnt (dus ook je handen) te controleren op bultjes, wratten en (moeder)vlekken die veranderen.
Vormen van huidkanker
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Er zijn drie soorten te onderscheiden:
Basaalcelcarcinoom
Basaalcellen delen zich voortdurend waardoor nieuwe huidcellen ontstaan. Een basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het groeit langzaam en zaait bijna nooit uit. De vooruitzichten zijn goed. Bijna alle mensen met basaalcelcarcinoom worden weer beter. De belangrijkste oorzaak is UV-straling uit zonlicht en de zonnebank.
Plaveiselcelcarcinoom
Een deel van de basaalcellen verandert is plaveiselcellen, waar de hoornlaag uit ontstaat. Een plaveiselcelcarcinoom kan eruit zien als een ruw knobbeltje, wond of wrat die langzaam groter wordt. Het zaait meestal niet uit. De vooruitzichten zijn goed. Bijna alle mensen met plaveiselcelcarcinoom worden weer beter. De belangrijkste oorzaak is UV-straling uit zonlicht en de zonnebank.
Melanoom
Dit is een agressievere vorm van huidkanker die sneller kan uitzaaien dan andere vormen van huidkanker. Het op tijd herkennen en benadelen ervan is belangrijk. De vooruitzichten zijn dan in de meeste gevallen heel goed. Bij uitzaaiingen zijn de vooruitzichten minder gunstig. De belangrijkste oorzaken zijn verbranding door de zon op jonge leeftijd, een lichte huid en erfelijke aanleg.
Referenties
- Thornton GM, Fleck BA, Fleck N, et al. The impact of heating, ventilation, and air conditioning design features on the transmission of viruses, including the 2019 novel coronavirus: A systematic review of ultraviolet radiation. PLoS One. 2022;17(4):e0266487. Published 2022 Apr 8.
- IARC Monographes – 100D. Solar and ultraviolet radiation.
- CA. Occurrence of nonmelanoma skin cancers on the hands after UV nail light exposure. Arch Dermatol. 2009;145(4):447-449.
- Schoon D, Bryson P, McConnell J. Do UV nail lamps emit unsafe levels of ultraviolet light? three experts refute claims that UV nail lamps are unsafe for skin. https://schoonscientific.com/wp-content/uploads/2016/08/UV-Nail-Lamp-Facts.pdf Geraadpleegd: 22-06-2023
- Diffey BL. The risk of squamous cell carcinoma in women from exposure to UVA lamps used in cosmetic nail treatment. Br J Dermatol. 2012;167(5):1175-1178.
- Markova A, Weinstock MA. Risk of skin cancer associated with the use of UV nail lamp. J Invest Dermatol. 2013;133(4):1097-1099.
- Shipp LR, Warner CA, Rueggeberg FA, Davis LS. Further investigation into the risk of skin cancer associated with the use of UV nail lamps. JAMA Dermatol. 2014;150(7):775-776.
- O’Sullivan NA, Tait CP. Tanning bed and nail lamp use and the risk of cutaneous malignancy: a review of the literature. Australas J Dermatol. 2014;55(2):99-106.
- Shihab N, Lim HW. Potential cutaneous carcinogenic risk of exposure to UV nail lamp: A review. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2018;34(6):362-365.
- Ratycz MC, Lender JA, Gottwald LD. Multiple Dorsal Hand Actinic Keratoses and Squamous Cell Carcinomas: A Unique Presentation following Extensive UV Nail Lamp Use. Case Rep Dermatol. 2019 Oct 2;11(3):286-291.
- Freeman C, Hull C, Sontheimer R, Curtis J. Squamous cell carcinoma of the dorsal hands and feet after repeated exposure to ultraviolet nail lamps. Dermatol Online J. 2020;26(3):13030/qt1rd1k82v.
- Schwartz CT, Ezaldein HH, Merati M. Ultraviolet Light Gel Manicures: Is There a Risk of Skin Cancer on the Hands and Nails of Young Adults? J Clin Aesthet Dermatol. 2020 Jul;13(7):45-46.
- Zhivagui M, Hoda A, Valenzuela N, et al. DNA damage and somatic mutations in mammalian cells after irradiation with a nail polish dryer [published correction appears in Nat Commun. 2023 Mar 14;14(1):1424]. Nat Commun. 2023;14(1):276. Published 2023 Jan 17.
- Rovira P, Rehm J. Estimation of cancers caused by light to moderate alcohol consumption in the European Union. Eur J Public Health. 2021;31(3):591-596.
- Zhang X, Liang S, Chen X, et al. Red/processed meat consumption and non-cancer-related outcomes in humans: umbrella review [published online ahead of print, 2022 Dec 22]. Br J Nutr. 2022;1-11.
- O’Keeffe LM, Taylor G, Huxley RR, Mitchell P, Woodward M, Peters SAE. Smoking as a risk factor for lung cancer in women and men: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2018;8(10):e021611. Published 2018 Oct 3.
- Gandini S, Sera F, Cattaruzza MS, et al. Meta-analysis of risk factors for cutaneous melanoma: II. Sun exposure. Eur J Cancer. 2005;41(1):45-60.
- An S, Kim K, Moon S, Ko KP, Kim I, Lee JE, Park SK. Indoor Tanning and the Risk of Overall and Early-Onset Melanoma and Non-Melanoma Skin Cancer: Systematic Review and Meta-Analysis. Cancers (Basel). 2021 Nov 25;13(23):5940.
- Bianconi E, Piovesan A, Facchin F, et al. An estimation of the number of cells in the human body [published correction appears in Ann Hum Biol. 2013 Nov-Dec;40(6):471]. Ann Hum Biol. 2013;40(6):463-471.
- https://www.kwf.nl/nieuws/uv-nagellakdrogers-en-het-risico-op-kanker Geraadpleegd: 22-06-2023
- Greinert R, Volkmer B, Henning S, Breitbart EW, Greulich KO, Cardoso MC, Rapp A. UVA-induced DNA double-strand breaks result from the repair of clustered oxidative DNA damages. Nucleic Acids Res. 2012 Nov 1;40(20):10263-73.